Kynferðislegt efni
Þegar við tölum um kynferðislegt efni þá getur það verið myndir, myndbönd, texti eða hljóð.
Það getur verið nektarmyndir sem sýna kynfæri, myndbönd sem sýna eitthvað kynferðislegt eða kynferðislegur texti eða hljóð.
Nektarmyndir, myndbönd og stafrænt kynferðisofbeldi gegn unglingum
Það er ekkert að því að taka og senda kynferðislega mynd eða myndband af sér eða öðrum ef allir aðilar eru til í það. En þegar það er gert með þrýstingi eða án leyfis er það ólöglegt.
Það þarf alltaf samþykki til að deila kynferðislegu efni af öðrum
Stafrænt kynferðisofbeldi
Fólk sem verður fyrir stafrænu kynferðisofbeldi getur upplifað mikla vanlíðan, niðurlægingu, skömm og áhyggjur.
Að verða fyrir stafrænu kynferðisofbeldi getur haft jafn miklar afleiðingar og kynferðisofbeldi í raunheiminum.
Það getur til dæmis verið stafrænt ofbeldi ef einhver:
- Sendir þér óumbeðnar kynferðislegar myndir, myndbönd, hljóðupptökur eða skilaboð.
- Tekur kynferðislegar myndir, myndbönd eða hljóðupptökur af þér í leyfisleysi.
- Dreifir kynferðislegu efni af þér á vefsíðum eða til annarra, til dæmis mynd, myndbandi, hljóðupptöku eða skilaboðum.
- Dreifir fölsuðu kynferðislegu efni af þér.
- Þrýstir á þig til að senda sér nektarmyndir eða myndbönd af þér.
- Hótar að dreifa kynferðislegu efni af þér.
- Sendir áfram kynferðislegt efni af öðrum ef ekki ert vitað hvort viðkomandi hefur gefið leyfi.
Þetta kallast vanalega stafrænt kynferðisofbeldi því oftast er stafræn tækni notuð, eins og netið og símar. En það sama á við um framkallaðar ljósmyndir og annað efni sem er ekki stafrænt.
Falsað kynferðislegt efni
Falsað kynferðislegt efni er efni sem er búið til í tölvu eða síma og sýnir ekki raunveruleikann.
Það getur sýnt manneskju vera að gera eða segja hluti sem hún hefur aldrei gert.
Það getur líka til dæmis verið nektarmynd sem hefur andlitið á einstaklingi á öðrum líkama.
Gervigreind (AI) er oft notuð til að búa til svona efni en það eru líka önnur forrit notuð.
Þetta efni getur verið myndir, myndbönd og hljóð.
Það er alveg jafn bannað og ólöglegt að dreifa fölsuðu kynferðislegu efni af fólki eins og alvöru efni.
Yngri en 13 ára?
Mega unglingar senda nektarmyndir af sér?
Það er í lagi að unglingar 15 til 18 ára sendi kynferðislegt efni af sér til annarra á svipuðum aldri og þroska en bara ef allir aðilar eru því samþykkir. Það er alltaf ólöglegt að senda óumbeðna mynd til einhvers, til dæmis typpamynd.
Börn geta ekki gefið leyfi og það er alltaf ólöglegt þegar fullorðnir (eldri en 18 ára) taka kynferðislegt efni af börnum (undir 18 ára) eða senda þeim kynferðislegt efni.
Svar við óviðeigandi beiðnum um nektarmynd
Vantar þig svar til að senda til baka þegar einhver sendir þér nektarmynd sem þú baðst ekki um? Eða þegar einhver biður þig að senda nektarmynd af þér? Hér eru hugmyndir að skjáskotum sem þú getur svarað með.
Fáðu aðstoð
Það er alltaf betra að segja frá ef þú hefur lent í ofbeldi, alveg sama hversu langt síðan það átti sér stað. Þú getur haft samband við Stígamót sem eru samtök sem hjálpa fólki eldri en 18 ára sem hefur orðið fyrir kynferðislegu ofbeldi. Börn og ungmenni undir 20 ára geta fengið ráðgjöf á netspjallinu Sjúkt spjall.
Ef þú óttast að mynd geti farið í dreifingu eða grunar að hún sé farin í dreifingu er hægt að láta vita hjá TakeItDown og þá er unnið með samfélagsmiðlunum um að passa að hún sjáist ekki.
Hvað segja krakkar um að senda eða deila nektarmynd?
Hvað áttu að gera ef þú lendir í áreiti á netinu?
Börn og unglingar lenda stundum í óviðeigandi hegðun á netinu. Til dæmis að verða fyrir neteinelti eða að kynferðislegum myndum sé deilt án þess að þú leyfir það.
Hvað hjálpar lögreglu við rannsókn mála?
Taktu skjáskot eða jafnvel skjáupptöku af öllum skilaboðum.
- Það getur hjálpað lögreglunni, sérstaklega ef að aðilinn sem er að senda skilaboðin eyðir þeim sín megin. Passaðu að notendanafn, símanúmer eða aðrar þannig upplýsingar sjáist á skjáskotunum.
Skráðu hjá þér upplýsingar
- Upplýsingar eins og hvar samskiptin byrjuðu, hvert þau fóru (eins og frá stefnumótaappi yfir á Snapchat) og annað slíkt.
Talaðu fyrst við lögregluna
- Ekki eyða skilaboðum, myndum eða öðru áður en lögreglan hefur tekið afrit.
- Helst ekki banna (block) einstaklinginn fyrr en þú hefur talað við lögregluna. Þú getur sett hljótláta (mute notifications) stillingu og annað sem hindrar að þú sjáir skilaboðin. Ef skilaboðin eru að hafa mjög slæm andleg áhrif þá er betra að banna einstaklinginn.
Stuttmynd um stafrænt kynferðisofbeldi
Myndin er byggð á sönnum frásögnum úr íslenskum raunveruleika þegar nektarmyndir sem eru sendar í trúnaði fara á flakk.
Þekkir þú birtingarmyndir ofbeldis?
Skoða fleiri dæmi
Andri
Andri var mjög glaður þegar hann sópaði myndinni af Helgu til hægri og komst að því að hún hafði líka áhuga á honum. Þau voru í sama menntaskóla, Helga einu ári eldri, vinsæl og miklu sætari – að Andra mati. Þau byrja að spjalla gegnum appið og fara fljótlega að daðra.
En nú líður Andra mjög illa, Helga bað hann um nektarmynd af sér og ætlaði að senda af sér til baka sem hún gerði svo aldrei. Helga sendi myndina á vini sína og nú eru þeir allir að mæla út nakinn líkama Andra. Helgu finnst þetta allt saman fyndið og gerir lítið úr mótmælum Andra. Hún birti meira að segja spjallið þeirra á Insta og allir krakkarnir í skólanum eru búnir að læka það.
Er þetta ofbeldi?
