Málið rannsakað

Hvernig fer rannsóknin fram?

Málið er nú orðið að opinberu sakamáli sem lögreglan tekur upp á sína arma og rannsakar. Með rannsókninni er gögnum aflað svo að hægt sé að fara með málið fyrir héraðsdóm.

Staðsetning brots

Lögreglan á því svæði (líka kallað umdæmi) þar sem brotið átti sér stað rannsakar málið. Ef engin sérstök rannsóknardeild kynferðisbrota er í umdæminu fær lögreglan stuðning frá öðrum umdæmum.

Brotið flokkað

Fyrst er brotið fært undir viðeigandi lagaákvæði. Flokkar brota eru skilgreindir í lögum og réttargæslumaðurinn þinn getur frætt þig um þau ákvæði sem koma til greina. Dæmi um brotaflokka eru: nauðgun, áreitni og blygðunarsemisbrot.

Þín lýsing ræður brotaflokknum

Flokkunin byggir á lýsingunni þinni á brotinu í skýrslutökunni. Lögreglan reynir að láta lýsinguna passa við rétt ákvæði laganna. Það gæti komið á óvart hvernig brotið er flokkað. Það hvernig fólk talar um brot í daglegu tali og hvernig lögin skilgreina brot er oft ólíkt.

Söfnun gagna

Lögreglan hefur það hlutverk að leiða sannleikann í ljós og skrásetja sönnunargögn. Til þess er meðal annars:

• Gerandi kallaður til skýrslutöku.
• Vitni kölluð til skýrslutöku.
• Vitnisburður þinn borinn saman við framburð geranda og vitna.

Gögnum er safnað, til dæmis:

• Upptökum úr eftirlitsmyndavélum.
• Símagögn eða símar eru afritaðir, með þinni heimild.
• Samskiptum á samfélagsmiðlum, með þinni heimild.
• Vottorðum frá læknum, sálfræðingum og slíkum fagaðilum, með þinni heimild.

Aftur í skýrslutöku

Lögreglan gæti kallað þig inn í aðra skýrslutöku til að varpa ljósi á eitthvað sem komið hefur upp í rannsókninni eða beðið þig um frekari gögn. Þá hefur lögreglan samband við þinn réttargæslumann.

Mikilvæg gögn um gerandann

Ef þú getur sagt um leið hver gerandi er reynir lögreglan að ná honum strax eftir brotið. Þannig er möguleiki á að ná í mikilvæg gögn. Ef brotið er gamalt er metið í hverju tilviki hvaða gagna er hægt að afla, til dæmis af vettvangi brotsins eða heimili geranda. Þetta er metið í hverju tilviki fyrir sig.

Ef gerandi er búsettur erlendis

Það er ýmislegt hægt að gera í rannsókn kynferðisbrotamáls þó að gerandi sé einungis tímabundið á landinu, til dæmis ef hann er ferðamaður.

Þú ættir ekki að láta stutta dvöl geranda stöðva þig í að kæra. Eins og með öll önnur kynferðisbrotamál er best að fá lögregluna sem fyrst inn í málið svo að hægt sé að hafa uppi á gerandanum. Ef hann er farinn úr landi er oft samstarf á milli íslensku lögreglunnar og lögreglu í heimalandi hans um að hafa uppi á honum.

Að rannsókn lokinni

Fullrannsakað mál

Það er sama hvort það sé líklegt að gerandinn verði dæmdur eða ekki. Brot eru rannsökuð á sama hátt. Rannsakendur lögreglunnar rannsaka málin en svo er næsta skref ákveðið á ákærusviði lögreglunnar. Þegar mál telst fullrannsakað er það svo sent frá ákærusviði til héraðssaksóknara. Það er þó ekki víst að þitt mál fari til héraðssaksóknara og fyrir því geta verið nokkrar ástæður.

Rannsókn hætt hjá ákærusviði lögreglu

Rannsókninni getur verið hætt og málið ekki sent héraðssaksóknara. Ákvörðun um að hætta rannsókn er alltaf tekin á ákærusviði lögreglu, af löglærðum fulltrúa. Ef ákærusvið lögreglu ákveður að hætta rannsókn er það vegna þess að ekki eru taldar líkur á að málið nái fram að ganga hjá héraðssaksóknara.

Þetta þýðir ekki að reynsla þín sé ekki sönn og að ofbeldið hafi ekki átt sér stað. Þetta þýðir einungis að ekki voru næg gögn til að fara lengra með málið.

Það er hægt að kæra ákvörðun um að hætta rannsókninni til ríkissaksóknara. Réttargæslumaðurinn þinn aðstoðar þig við það ferli.

Beiðni um að rannsókn verði hafin á ný

Það er erfitt að taka upp þráðinn þar sem frá var horfið þegar mál er fullrannsakað. Skilyrði fyrir því að taka aftur upp rannsókn málsins er að ný gögn komi fram sem ekki lágu fyrir þegar rannsókn var hætt. Einnig þarft þú að senda inn beiðni um rannsóknin verði tekin upp aftur.

Lögregla metur út frá gögnunum hvort rannsókn skuli tekin upp að nýju eða ekki.

Rannsókn hætt að ósk þolanda

Þú getur beðið um að rannsókninni sé hætt. Þá þarftu að fara til lögreglunnar ásamt réttargæslumanni og útskýra hvers vegna þú vilt draga kæruna til baka. Ef rannsókn er hætt er mögulegt að halda henni áfram síðar ef frekari gögn koma fram.

Aðgangur að gögnum

Á meðan málið er í rannsókn átt þú rétt á að fá upplýsingar um stöðu þess og aðgang að gögnunum. Það skilyrði er þó sett að það skaði ekki rannsókn málsins. Það er réttargæslumaðurinn þinn sem óskar eftir upplýsingum um gögn fyrir þína hönd. Gerandi á líka sama rétt en verjandi hans óskar eftir gögnum fyrir hans hönd.

Það er ekki leyfilegt að skoða gögn eða hluta gagna sem geyma viðkvæmar persónuupplýsingar varðandi annan einstakling en þann sem óskar þess að kynna sér gögnin – nema að ákveðnum skilyrðum uppfylltum.

Aðrir sem hafa aðgang að gögnum málsins meðan það er til rannsóknar til notkunar í störfum sínum eru lögregla, ákæruvald og dómstólar.

Ef rannsókn málsins er hætt átt þú rétt á öllum gögnum þess.

Upplýsingagjöf

Tilkynningar um stöðu málsins, eins og hvort málið hafi verið sent áfram, sent aftur til rannsóknar eða rannsókn hafi verið felld niður, berst þér og réttargæslumanninum þínum með bréfi á island.is.

Tímalengd

Rannsóknin getur tekið 4–6 mánuði. Oft eru málin flókin, það þarf að ræða við mörg vitni og afla gagna. Lengd rannsóknar getur verið mjög mismunandi en það segir ekkert til um gæði hennar heldur fremur um hversu flókið málið er.

Að bíða eftir að rannsókn ljúki getur verið erfiður tími fyrir marga þolendur. Það er mælt með því að reyna að byggja sig upp eftir áfallið óháð framgangi rannsóknar málsins.